صفحه اصلي

مصلوب نشدن مسيح

يعقوب جعفرى

وَ قَوْلِهِمْ اِنّا قَتَلْنَا الْمَسيحَ عيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَاللّهِ وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَ اِنَّ الَّذينَ اخْتَلَفُوا فيهِ لَفى شَكٍّ مِنْهُ ما لَهُمْبِه مِنْ عِلْمٍ اِلاَّ اتِّباعَ الظَّنِّ وَ ما قَتَلُوهُ يَقينًابَلْ رَفَعَهُ اللّهُ اِلَيْهِ وَ كانَ اللّهُ عَزيزًا حَكيمًا.

و گفتارشان كه ما مسيح عيسى بن مريم فرستاده خدا را كشتيم در حالى كه نه او را كشتند و نه بردار زدند بلكه كار بر آنها مشتبه شد و كسانى كه درباره او اختلاف كردند، در ترديد هستند و به آن هيچ گونه يقينى ندارند جز پيروى از گمان و به يقين او را نكشتهاند. بلكه خداوند او را به سوى خود بالا برده و خداوند تواناى فرزانه است.

سوره نساء آيات 157-158

يكى از حوادث تاريخى كه مربوط به زندگى حضرت مسيح مىشود و در بيان آن قرآن با اناجيل اختلاف روشنى دارد، عاقبت كار و پايان زندگى مسيح است. اناجيل موجود و به پيروى از آنها مسيحيان عقيده دارند كه يهوديان عيسى را بردار زدند و او را كشتند و او فداى گناهان مردم شد ولى قرآن آشكارا اعلام مىكند كه مسيح را نكشتند و او را بردار نزدند بلكه كار بر آنان مشتبه شد.

مسيحيان روى مصلوب بودن عيسى تأكيد بسيار دارند و صليب را كه نشانى از دارزدن عيسى است مقدس مىشمارند و شعار خود قرار دادهاند تا همواره به ياد مصلوب بودن عيسى بيفتند. و در مجموعِ سخنان تبليغى و تبشيرى آنان كه ديگران را به سوى مسيحيت دعوت مىكنند، تنها حرفى كه براى گفتن دارند همان مسأله فدا قرار گرفتن عيسى از گناهان پيروان خويش است. آنها معتقدند كه همه انسانها گناهگار بالفطره هستند و چون حضرت آدم در آغاز خلقتِ انسان از آن درختِ نهى شده خورد و خدا را نافرمانى كرد و از بهشت رانده شد، اين گناه در نسل او باقى ماند و هر انسانى كه از مادر متولد مىشود او گناهكار است ولذا او را غسل تعميد مىدهند تا گناه او پاك شود. آنها معتقدند كه حضرت عيسى بردار زده شد و به قتل رسيد تا انسانها را تطهير كند و تاوان گناه مردم را بدهد و او فداى انسانها شد.

به عقيده مسيحيان، عيسى نه تنها گناه ذاتى انسانها را پاك مىكند بلكه گناهانى را كه بعدا مرتكب مىشوند نيز پاك مىكند و مصلوب شدن و كشته شدن عيسى كفاره گناهان پيروان اوست. اين مطلب، اساس و پايه تمام حرفهاى مبلغان مسيحى در تبليغات و دعوتهاى آنهاست و در كتابچهها و نشريات و جزوههايى كه به زبانهاى مختلف پخش مىكنند، بيشتر

(1)

---

روى همين مطلب تأكيد دارند و به مردم وعده بخشش گناه مىدهند.

هرچند كه اين سخن در مذاق مردم ساده لوح به خصوص كسانى كه آلوده به گناه هستند خوش آيند مىباشد، ولى از لحاظ منطق و عقل سخنى نادرست و برخلاف عقل و مسلمات عقلى است و بدآموزيهاى زيادى دارد و باعث جرئت پيدا كردن در ارتكاب گناه مىشود و حتى اين سخن خود دعوت مردم به گناه است كه گناه كنند و بيمى نداشته باشند چون مسيح فداى آنها و باعث آمرزش گناهان آنها شدهاست!

چنين باورى سبب مىشود كه شرايع و تعليمات پيامبران پوچ و بيهوده باشد و مردم در ارتكاب هر گناهى آزاد باشند چون گناه آنها از پيش بخشيده شده است و به قول يكى از نويسندگان گذشته، لعنت كردن بر يهوديانى كه به عقيده اينها مسيح را كشتند روانيست!⁽¹⁾ چون گناهان آنها هم آمرزيده شده و آنها بودند كه چنين نعمتى را براى انسان ارزانى داشتند و با كشتن مسيح باعث آمرزش گناهان شدند!

در انجيلهاى موجود چنين آمده كه مسيح را يكى از شاگردان او در مقابل گرفتن پول به يهوديها تسليم كرد تا او را بكشند و آنها مسيح را گرفتند و بردار زدند و در كنار او دو نفر دزد را هم بردار زدند و مسيح بالاى دار جان سپرد.

در انجيل متّى در اين باره چنين آمده:

«... پس او را مصلوب نموده رخت او را تقسيم نمودند و بر آنها قرعه انداختند تا آنچه به زبان نبى گفته شده بود تمام شود كه رخت مرا در ميان خود تقسيم كردند و بر لباس من قرعه انداختند ـ و در آنجا به نگهبانى او نشستند ـ و تقصيرنامه او را نوشته بالاى سرش آويختند كه اينست عيسى پادشاه يهود آنگاه دو دزد يكى بر دست راست و ديگرى بر چپش باوى مصلوب شدند و راهگذران سرهاى خود را جنبانده كفر گويان مىگفتند اى كسى كه هيكل را خراب مىكنى و در سه روز آن را مىسازى خود را نجات بده اگر پسر خدا هستى از صليبت فرود بيا»⁽²⁾

در همين انجيل پس از بيان اينكه عيسى نه ساعت بالاى دار بود اضافه مىكند:

«...عيسى باز به آواز بلند صيحه زده روح را تسليم نمود ـ كه ناگاه پرده هيكل از سر تا پا دو پاره شد و زمين متزلزل و سنگها شكافته گرديد ـ و قبرها گشاده شد و بسيارى از بدنهاى مقدّسين كه آرميده بودند برخاستند»⁽³⁾

البته در پايان گزارش انجيل متّى آمده است كه جنازه عيسى را از دار پايين آوردند و دفن

---

1 - علوى عاملى، مصقل صفا ص 46.

2 - انجيل متّى باب 27 جملات 35-41.

3 - همان، جملات 50-53.

(2)

---

كردند ولى پس از سه روز عيسى دوباره زنده شد و بعضى از حواريون او را ديدند و او به حواريون گفت: اينك من هر روزه تا انقضاى عالم همراه شما مىباشم.⁽¹⁾

در گزارش انجيلهاى ديگر هم مطالبى شبيه آنچه از انجيل متّى نقل كرديم با تفاوتهاى مختصرى آمده است.⁽²⁾

قرآن كريم در دو آيهاى كه در آغاز سخن آورديم، عقيده مسيحيان و يهوديان و انجيلهاى موجود را درباره عاقبت كار مسيح نفى مىكند و چنين اظهار مىدارد كه مسيح كشته نشده و بر دار نرفته بلكه خدا او را نزد خود برده است و كار مسيح بر يهود و نصارى مشتبه شده است.

به طورى كه ملاحظه مىكنيد در اين آيه چند مطلب آمده:

1 ـ يهود عقيده دارند كه مسيح را كشتهاند (مسيحيان نيز همين عقيده را دارند)

2 ـ آنها مسيح را نكشتهاند و بردار نزدهاند بلكه كار بر آنها مشتبه شده است.

3 ـ كسانى درباره مسيح اختلاف كردند و راجع به او در شك و ترديد بودند و از روى ظن و گمان حرف مىزدند.

4 ـ خداوند مسيح را به سوى خود بالا برد.

مطلب اول بسيار روشن است و جاى بحث و گفتگو ندارد چون از مسلّمات عقايد يهود و نصارى اين است كه مسيح به وسيله حاكم زمان خود كه بر دين يهود بود بردار زده شد و به قتل رسيد. اناجيل موجود هم همين را مىگويند و پيش از اين نقل كرديم.

مطلب دوم بيانگر عقيده قرآن در اين مسأله است و آن اينكه آنها مسيح را نه بردار زدند و نه كشتند بلكه اشتباهى رخ داد كه باعث اين پندار نادرست گرديد.

از مجموع رواياتى كه درباره حمله سربازان براى دستگيرى مسيح و بردار زدن او در اناجيل موجود و منابع تاريخى و روايى اسلامى وارد شده است، به خوبى روشن مىشود كه زمينه براى اين اشتباه موجود بوده كه كس ديگرى را به جاى عيسى دستگير كنند چون اين حمله شبانه صورت گرفته و هجوم كنندگان قيافه عيسى را نمىشناختند. بنابر آنچه در انجيل متى آمده، دشمنان او را نمىشناختند و اين يهوداى اسخريوطى يكى از حواريون خود عيسى بود كه در مقابل گرفتن پول او را نشان داد. به اين عبارات انجيل توجه كنيد:

«آنگاه يكى از آن دوازده كه يهوداى اسخريوطى مسمّى بود، نزد رؤساى كَهَنه رفته، گفت مرا چند خواهيد داد تا او را به شما تسليم كنم ايشان سى پاره نقره باوى قرار دادند، و از آن وقت درصدد فرصت شد تا او را بديشان تسليم كند»⁽³⁾

---

1 - همان، باب 28 جملات 1-20.

2 - رجوع شود به انجيل يوحنا، باب 15 و انجيل لوقا، باب 23.

3 - انجيل متى باب 26 جملات 14-17.

(3)

---

انجيل متى پس از نقل بعضى از گفتگوهاى مسيح با حواريون چنين ادامه مىدهد:

«و هنوز سخن مىگفت كه ناگاه يهودا كه يكى از آن دوازده بود با جمعى كثير با شمشيرها و چوبها از جانب رؤساى كَهَنه و مشايخ قوم آمدند و تسليم كننده او بديشان نشانى داده گفته بود: هر كه را بوسه زنم همان است او را محكم بگيريد. در ساعت نزد عيسى آمده گفت: سلام يا سيدى و او را بوسيد»⁽¹⁾

هرچند در ادامه روايت انجيل متى آمده كه دشمنانش او را گرفتند و يهودا هم از كرده خود پشيمان شد ولى در روايات ديگر از همان مسيحيان آمده كه يهوداى اسخريوطى از لحاظ قيافه شبيه عيسى بود. و بعد از اين جريان هم هرگز ديده نشد.⁽²⁾ مىتوانيم همين مطلب را قرينهاى بر بعضى از روايات اسلامى بگيريم كه در آنها آمده است كه چون يهودا جاى مسيح را به دشمنان نشان داد آنها آن محل را گشتند ولى به جاى مسيح خود يهودا را گرفتند و او هرچه فرياد زد كه من مسيح نيستم بلكه همان كسى هستم كه جاى او را به شما نشان دادم آنها نپذيرفتند و او را به عنوان مسيح كشتند.⁽³⁾

در يك روايت ديگر آمده كه دشمنان مسيح يك نفر از خودشان را به نام طيطانوس داخل خانهاى كه مسيح در آنجا بود فرستادند و او قدرى در آنجا درنگ كرد تا مسيح را پيدا كند ولى مسيح را خداوند بالا برده بود و در آن خانه نبود وقتى سپاهيان تأخير طيطانوس را ديدند به سوى خانه هجوم بردند و خداوند قيافه او را به شكل حضرت عيسى درآورده بود آن سپاهيان طيطانوس را به جاى مسيح دستگير كردند و بردار زدند.

در روايت ديگرى از وهب بن منبه مسيحى تازه مسلمان نقل شده كه عيسى و چندين نفر از حواريون او در خانهاى بودند كه آن خانه محاصره شد وقتى سپاه وارد خانه شد خداوند همه حواريون را به قيافه عيسى درآورد آنها گفتند: ما را سحر كرديد يا بايد مسيح خود را معرفى كند و يا همهتان را مىكشيم. عيسى به اصحاب خود گفت: كدام يك از شما جان خود را به بهاى بهشت مىفروشد؟ يكى از آنها كه سرجس نام داشت، گفت: من و او با آن سپاه رفت و به دار آويخته شد و خداوند عيسى را بالا برد.⁽⁴⁾

همانگونه كه گفتيم از خود مسيحيان نيز كسانى عقيده دارند كه عيسى بردار زده نشد بلكه به جاى او اشتباها يكى از حواريون را بردار زدند و انجيل برنابا كه پيشنيان از نصارى آن را قبول داشتند نيز بر اين معنا تصريح مىكند و تأكيد بر اين دارد كه يهوداى اسخريوطى شباهت عجيبى بر مسيح پيدا كرد و مأموران، او را به جاى مسيح دستگير كردند و بردار

---

1 - همان، جملات 47-50.

2 - المنارج 6 ص 43.

3 - مجمع البيان ج 3 ص 209، البته در مجمع البيان نام اين حوارى «بورس زكريا بوطا» آمده است.

4 - تفسير طبرى (جامع البيان) ج 4 قسمت دوم ص 15.

(4)

---

زدند.⁽¹⁾

به هر حال با وجود تصريح قرآن به اينكه عيسى را نكشتند و بردار نزدند، جاى هيچگونه شك و ترديدى باقى نمىماند كه عيسى مصلوب نشده است. چون قرآن به اعتقاد ما مسلمانان وحى الهى است و جاى شك و ترديد ندارد ولى انجيلهاى موجود، تحريف شده است و انجيل واقعى كه بر عيسى نازل شده در دست نيست و يك دليل روشن بر تحريف شدن اناجيل وجود تناقضهاى آشكار در آن است كه در جاى خود ثابت شده است.

مطلب سومى كه در آيه مورد بحث آمده است اين است كه كسانى درباره مسيح اختلاف كردند و اين اختلاف آنها از روى علم و يقين نبود بلكه ناشى از حدس و گمان بود.

منظور از اين اختلاف اختلافى است كه ميان خود مسيحيان درباره ماهيت مسيح و چگونگى مصلوب شدن او وجود دارد. ملكانىها كه يكى از فرقههاى مسيحيت است، معتقدند كه وقتى مسيح بردار شد، هم جنبه ناسوتى او كه مربوط به انسان بودن اوست و هم جنبه لاهوتى او كه مربوط به الوهيت اوست، بردار شد و مقتول گرديد.⁽²⁾ در مقابل اينها نسطوريان معتقدند كه تنها جنبه ناسوتى مسيح مصلوب و كشته شد.⁽³⁾ ولى يعقوبيان كه فرقه ديگرى از مسيحيان هستند، عقيده دارند كه قتل و صلب به جوهرى متشكل از دو جوهر (ناسوت و لاهوت) واقعشد.⁽⁴⁾

ميان مسيحيان درباره همين مسأله و تعيين اينكه كدام جنبه مسيح بردار شده اختلافات بسيارى بوده كه منجر به تكفير و كشتار يكديگر شده است؛ تا اينكه در سال 451 ميلادى شورايى در شهر كالسدون در آسياى صغير تشكيل شد و پس از مباحثات بسيار، اصول و كلياتى درباره ماهيت مسيح وضع كردند كه همان قاعده كلامى كليساى كاتوليك قرار گرفت. معتقدان به اين كليات به «منوفيزيتها» معروف شدند و در شوراى كالسدون پيروان نسطوريوس يا همان نسطوريان را بر خطا و كافر اعلام كردند با اين وجود آنها به عنوان يك فرقه جداگانه در شام باقى ماندند و در سرزمينهاى ديگر نيز نفوذ كردند.⁽⁵⁾

مطلب چهارمى كه در آيه مزبور آمده اين است كه خداوند مسيح را به سوى خود بالا برد. بالا رفتن عيسى به سوى خدا در آيه ديگرى هم آمده:

اذقال الله يا عيسى انى متوفيك و رافعك الىّ (آل عمران/ 55)

هنگامى كه خداوند گفت: اى عيسى من برگيرنده تو و بالابرنده تو به سوى خود هستم.

---

1 - انجيل برنابا، ترجمه فارسى فصلهاى 214 تا 217 (صفحات 436 تا 443).

2 - شهرستانى، الملل و النحل ج 1 ص 222.

3 - همان ص 225.

4 - همان ص 227.

5 - جان ناس، تاريح جامع اديان ص 426-427 (ترجمه على اصغر حكمت).

(5)

---

منظور از بالا بردن در اين آيات، بالا بردن مقام و منزلت و درجه عيسى نيست همانگونه كه درباره بعضى از پيامبران آمده بلكه با توجه به سياق آيات و اينكه مىفرمايد او را نكشتند و بردار نزدند بلكه خدا او را به سوى خود بالا برد و با توجه به روايات بسيار ى كه در دست داريم، منظور اين است كه خداوند روح و جسم عيسى را بالا برده و او نمرده است بلكه همچنان در عالم بالا زنده است و در روايات آمده كه او در آخر الزمان در زمان حكومت مهدى(ع) بار ديگر به زمين فرود مىآيد و دجّال را مىكشد و پس از چندى مانند همه انسانها مىميرد.⁽¹⁾

البته اينكه فرموده به سوى خود بالا مىبرم همانگونه كه در روايات آمده، منظور بالا بردن عيسى به آسمان چهارم است كه جاى آن بر ما روشن نيست، مسلم است كه خدا مكان ندارد و فقط در عالم بالا نيست پس بالا رفتن به سوى خدا يعنى وارد شدن در رحمت خاص او و پيدا كردن مقام و منزلتى نزد خداوند كه ديگران آن را ندارند و آن همان صعود به آسمان چهارم و زنده ماندن در آنجاست و البته ما از كيفيت آن آگاهى نداريم.

ديديم كه هم مسيحيان و هم مسلمانان به پيروى از انجيل و قرآن معتقدند كه سرانجام، مسيح به عالم بالا رفت منتهى مسلمانان عقيده دارند كه او كشته نشد بلكه به طور زنده به آسمانها صعود كرد ولى مسيحيان معتقدند كه كشته شد و پس از سه روز زنده گشت و به بالا رفت. حال مىگوييم كه در شهر «سرىنكره» هندوستان قبرى وجود دارد كه منسوب به مسيح است و روى آن نوشته شده: «مقبره عيسى صاحب» قاديانىها معتقدند كه اين قبر از آنِ عيسى بن مريم است و او هنگامى كه مىخواستند او را بردار زنند، از دست يهود فرار كرد و به كشمير هندوستان آمد و سپس در همين مكان از دنيا رفت و در اينجا مدفون شد.⁽²⁾

قاديانىها معتقدند كه غلام احمد قاديانى همان مسيح است كه زنده شده و با تجديد نظر در احكام اسلامى ظاهر شده است و به نبوت محمد (ص) ايمان دارد.

همه مىدانيم كه غلام احمد قاديانى آلت دست استعمار انگليس بود و او و امثال او مانند سيد على محمد باب و مهدى سودانى در يك زمان براى ايجاد اختلاف ميان مسلمانان قد علم كردند و هر سه از يك آبشخور آب مىخوردند و آن استعمار پير بريتانيا بود. بنابراين، سخن عجيب قاديانىها درباره قبر مسيح تنها مقدمهاى براى تصحيح ادعاى غلام احمد در تجسم يافتن مسيح در وجود اوست و ارزش بحث كردن را ندارد.

---

1 - روايات در اين مورد را در كنز الدقائق ج 2 ص 676 به بعد ملاحظه فرماييد.

2 - المنارج 6 ص 42.

(6)